Vreewijk, tuindorp vol verhalen

Met Teun, Hans, Steef, Anja, Astrid en Dick staan er maar liefst 6 gidsen klaar vanmiddag om de deelnemers aan de tour ‘Dit is Vreewijk, dorp in de stad’ te vertellen over de mooie geschiedenis van Vreewijk. Beter gezegd, tuindorp Vreewijk, een groene enclave op Zuid met historische laagbouw en heel veel eigen tuintjes.
Het tuindorp werd ruim 100 jaar geleden gesticht door een stel Rotterdamse notabelen, die het beste voor hadden met import Rotterdammers. De boeren die de eerste Vreewijkse bevolking vormen, voeden we en passant op tot nette burgers, zo dachten de hoge heren. Dat is ze goed gelukt. Met het instellen van een strenge tuincommissie had men een machtig instrument om de sociale controle op peil te houden.

Teun

Pieter (midden)

We wandelen deze middag onder leiding van hoofdgidsen Teun en Hans van Dit is Zuid. ‘Ik ben er om in de gaten te houden of alles op tijd gebeurt’, vertelt Hans met een lach. Strengheid is vanmiddag vooral voor de lol.
Eerste stop is Leeszaal Vreewijk. Een initiatief van Pieter Termeer, een van de deelnemers aan de wandeltocht. In een voormalig winkelpand dat al een tijd leegstond heeft Pieter met een stel andere Vreewijkers een alternatieve bibliotheek opgezet. Het hoekpandje was ooit de Waterstokerij van Vreewijk, maar dat is niet meer terug te zien. ‘Alleen de drempel is nog origineel’, volgens Pieter. Of Pieter misschien iets over de Leeszaal wilt vertellen, oppert hoofdgids Teun. En zo wordt Pieter gids nummer 7 vanmiddag.

Leeszaal Vreewijk

In 2015 is Pieter begonnen met 200 eigen boeken, inmiddels heeft de leeszaal 50.000 boeken en wordt gerund door 20 vrijwilligers. De boeken mag je gewoon meenemen. Of brengen, dat kan ook.
Het idee heeft Termeer opgedaan in Rotterdam West, vertelt hij me later. Of deze leeszaal er dan hetzelfde uitziet, vraag ik. ‘Nou nee. Zij waren didactisch, dialectisch goed voorbereid. Hier is het gewoon maar, hup, beginnen.’ Het blijkt ook gewoon ‘hup doorzetten’ te zijn als ik hoor dat Pieter al een 2e pandje, een voormalig slagerij, heeft geannexeerd om tot leeszaal om te vormen. ‘De leenslagerij’, aldus de Vreewijker.

Zo wandelen we van de ene bezichtiging naar de ander, en alle gidsen komen aan de beurt. Inbreken in hun verhaal mag en alle aanvullingen zijn welkom. Het wordt een gezellige wandeltocht door het prachtige tuindorp. Een beklemmende stilte valt ook, bij de struikelsteen. Een gedenkplaats van de deportatie van een Vreewijkse. De oorlog is ook hier op bezoek geweest.

Rechts gids Teun

Tussen de bezichtigingen door vertelt Pieter mij over het leven in Vreewijk toen hij nog een kind was. ‘De sociale controle voor 1950 was enorm. Je mocht geen huis huren als je niet netjes was. Als de man dronk of de vrouw een slordige huisvrouw was, kon je het vergeten. En je moest een briefie hebben.’ ‘Een loonstrook?’, vraag ik. ‘Ja precies, net als nu voor een hypotheek. Havenarbeiders hadden geen briefie, dat waren dagloners. Ja, de hoge heren…’
Pieter is geboren net buiten Vreewijk. Maar inmiddels woont hij al 35 jaar in het tuindorp. ‘Via mevrouw De Bruin kreeg ik een woning in Vreewijk. Zij was van het maatschappelijk werk en zo’n beetje de baas hier. We waren allebei lid van het Humanistisch verbond, ik denk dat ik daarom goed genoeg was om een woning te krijgen.’ Pieter geniet nu nog van die onzinnige mores van vroeger. Lachend: ‘Mevrouw de Bruin hield eigenlijk van vrouwen, maar dat moest je niet zeggen natuurlijk’.

Indrukwekkende tussenstop is de Museumwoning, aan de Lede. Het huis is een heel leven lang bewoond door meneer Arends. Deze eigenwijze Vreewijker vond het niet nodig mee te doen met de renovaties in zijn wijk. Na zijn overlijden op 80 jarige leeftijd bleek de woning nog nagenoeg in oude staat te verkeren. Dankzij een stel enthousiaste Vreewijkers en eigenaar Havensteder is de woning inmiddels museum en stappen wij nu zomaar het vooroorlogs Vreewijkse leven binnen.

Net als in de leeszaal zijn ook hier enthousiaste vrijwilligers die ons mooie verhalen vertellen. Zoals Dini Bakker, die op de 1e verdieping vertelt over meneer Arends, en zich over de man verwondert. Want waarom toch nooit een geiser laten plaatsen, waarom een heel leven alleen maar koud water in huis? Hij had toch een goede baan als technisch tekenaar? ‘We hopen maar dat meneer Arends regelmatig het badhuis bezocht.’
Zakelijke informatie krijgen we ook. ‘We staan hier waarschijnlijk in de master bedroom.’ Zo zal meneer Arends het vast nooit genoemd hebben. Maar Dini zet je fantasie aan het werk.

Dini Bakker

We passeren ‘Het huis van de wijk’, lokaal beter bekend onder zijn oude naam ‘De Brink’. Het staat al een tijdje leeg, maar de gidsen kennen niet het precieze verhaal daarachter. Dan draaien 6 gidskoppen richting Pieter. Al 35 jaar Vreewijker en op de hoogte van alles wat hier speelt weet hij vast hoe de vork in de steel zit. ‘Het is een beetje een graaiverhaal’, aldus Pieter. Pieter begrijpt dat de stilte die nu valt onder gidsen en deelnemers betekent dat hij man en paard moet noemen. En dat doet hij. De man van de Leeszaal is van alle bedragen en transacties haarfijn op de hoogte. En wij nu ook.

Pieter bij De Brink

Pieter sluit af met ‘Het is iets voor een gemeentelijke enquête, en daar wil ik wel de voorzitter van zijn.’ De cirkel zou rond zijn, de bewoner die een nieuwe notabele wordt. Aan Pieter zou de wijk vast een goede hebben.

Meer informatie:
Dit is Zuid

Museumwoning

Leeszaal Vreewijk

Door Peter Snaterse van BeeldinZicht

In Leeszaal Vreewijk

Meneer en mevrouw Bakker van de Museumwoning

7 comments on “Vreewijk, tuindorp vol verhalen”

  1. Rita van Koutrik schreef:

    Wij woonden zo’n 10 jaar aan het Reineveld 48. Heel veel buiten spelen met buurtgenootjes. Na een aantal minder prettige schooljaren op de Odiliaschool over naar de Openbare school aan de Mare. Meneer Hulzebos was het hoofd van de school. Denk nog graag terug aan m’n Vreewijkjaren.

  2. Hans Verhoef schreef:

    Mooie reportage Peter. Dankjewel.

    Hans Verhoef (Dit is Zuid)

    1. sander ankerman schreef:

      Goedendag,

      Beste meneer Verhoef,

      Ben zelf bezig met ontwikkkelen van een tour over het Verzet op Rotterdam, Vreewijk . Missschien dat we elkaar kunnen ondersteunen. Sander Ankerman

  3. Jan Kamp schreef:

    Nu ik de vele anekdotes heb voor gelezen aan mijn vrouw,heeft zij er nog steeds spijt van dat wij in 1972 gingen emigreren naar Amerika waar al een broer van mij er sinds 1954 woonde.Wij vertrokken met drie kinderen waarvan er één was welke nog geen jaar oud was.Ik was al vooruit gegaan en mijn vrouw kwam wat maanden later met het span. De oudste sprak gelukkig wat Engels want zij was toen al 16 de tweede was 14 en de derde was de nieuwe oogst.Mijn vrouw heeft daar niet kunnen aarden en vertrok na een kleine drie jaar weer terug naar Rotterdam.met de kinderen en een jongere zus van mij was een jaar eerder vertrokken dan wij en woont nog steeds in Florida.Zij komt nog weleens over bv toen mijn oudere zus 3 jaar geleden haar zestig jarige bruiloft vierde.Maar ik heb nog wel contakt met haar en gelukkig voor mijn vrouw heeft zij nog een zus in Rotterdam

  4. Jan Kamp schreef:

    Mijn oud hoofdonderwijzer van de openbare school in de Tweebosstraat woonde toen aan de Vonder. Een grote strenge vent Meneer Snoek heette hij en had geen kinderen.

    1. admin schreef:

      Mooie verhalen, meneer Kamp!

    2. J.L Haak schreef:

      Beste Jan,

      Alles nog goed met u?

      Groeten, Jan Haak

      http://www.museumvreewijk.nl

Laat een antwoord achter aan Jan Kamp Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

LinkedIn
LinkedIn
Share
Don`t copy text!